choroba afektywna dwubiegunowa, kryzys, pomoc psychologiczna, psychiatra, stres

3o MARCA
ŚWIATOWY DZIEŃ CHOROBY AFEKTYWNEJ DWUBIEGUNOWEJ

Autorką tekstu jest Julia Kiełbińska, członkini zespołu Psycholodzy Mokotów

  • Ten tekst przeczytasz w 10 minut

Spis treści:

Co to jest choroba afektywna dwubiegunowa?

Podtypy choroby afektywnej dwubiegunowej

Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej

  • epizod depresyjny
  • epizod maniakalny
  • epizod mieszany
  • okresy remisji

Przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej

Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej

CO TO JEST
CHOROBA AFEKTYWNA DWUBIEGUNOWA?

30 marca obchodzimy Światowy Dzień Choroby Afektywnej Dwubiegunowej (zwanej w skrócie ChAD).

Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD), określana także jako zaburzenia afektywne dwubiegunowe (w przeszłości nazywana chorobą lub psychozą maniakalno-depresyjną czy cyklofrenią), charakteryzuje się występowaniem epizodów depresji, manii/hipomanii lub epizodów mieszanych. Pomiędzy tymi epizodami zwykle występują okresy remisji, tj. całkowitego braku objawów lub utrzymywania się nielicznych objawów o niewielkim nasileniu.
 
Choroba afektywna dwubiegunowa to druga co do częstości przyczyna niezdolności do pracy z powodów psychiatrycznych. Rozpoczyna się najczęściej w młodym wieku (przed 35. rokiem życia), co w połączeniu z bardzo dużą nawrotowością objawów przyczynia się do poważnych, negatywnych konsekwencji we wszystkich aspektach życia chorego (funkcjonowanie społeczne, rodzinne, zawodowe, kondycja ekonomiczna, możliwość realizowania swojego potencjału intelektualnego).
 
Choroba afektywna dwubiegunowa jest chorobą przewlekłą i nawracającą, która wymaga terapii, a leczenie może być skuteczne. Ostateczną diagnostykę i leczenie powinien prowadzić psychiatra. Odpowiednie i systematyczne leczenie może przynieść długotrwałe remisje objawowe i powrót do normalnego, satysfakcjonującego życia.
 
W okresie remisji w celu profilaktyki nawrotów konieczne jest systematyczne przyjmowanie leków. Psychoedukacja pacjenta (i optymalnie jego rodziny) jest niezwykle istotnym elementem terapii. Dotyczy wiedzy na temat choroby i umiejętności radzenia sobie z nią i jej konsekwencjami. Kluczowa jest dobra współpraca pacjenta z lekarzem psychiatrą (i innymi terapeutami) prowadzącym leczenie. Warto zadbać od odpowiednią sieć wsparcia społecznego – ze strony bliskich, znajomych, a czasami także innych pacjentów.

PODTYPY
CHOROBY AFEKTYWNEJ DWUBIEGUNOWEJ

Wyróżniamy następujące podtypy choroby afektywnej dwubiegunowej:

👉 choroba afektywna dwubiegunowa I typu – epizody depresyjne (zwykle liczne) rozdzielone są co najmniej jednym lub kilkoma epizodami manii, 

👉 choroba afektywna dwubiegunowa II typu – epizody depresyjne (zwykle jeszcze częstsze niż w II typie tej choroby) rozdzielone są jednym lub kilkoma epizodami hipomanii,

👉 choroba afektywna dwubiegunowa typu III – nawracające epizody depresji, stany maniakalne czy hipomaniakalne wywoływane są zbyt silnym działaniem leków przeciwdepresyjnych (nie pojawiają się samoistnie), typ III i półmania lub hipomania – są następstwem nadużycia alkoholu lub innych substancji,

👉 choroba afektywna sezonowa – epizody depresji występują w miesiącach jesienno-zimowych, a epizody manii lub hipomanii w okresie wiosenno-letnim, 

👉 cyklotymia – jest przewlekłym stanem, dystymia występuje na przemian ze stanami hipomanii,

👉 „miękkie” spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej – nie rozpoznaje się epizodów manii lub hipomanii, ale u pacjenta obserwuje się pewne cechy dwubiegunowości występujące w odpowiedniej konfiguracji, liczbie i nasileniu,

👉 mania jednobiegunowa – rzadka postać choroby afektywnej dwubiegunowej, w przebiegu której występują wyłącznie nawracające stany maniakalne lub hipomaniakalne bez epizodów depresyjnych.

W przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej częściej występują epizody depresyjne i trwają one dłużej niż epizody maniakalne (szczególnie w przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej typu II i z częstą zmianą faz).

Choroba afektywna dwubiegunowa często rozpoczyna się jednym lub kilkoma epizodami depresyjnymi, po których pojawia się epizod manii lub hipomanii. W takiej sytuacji początkowo diagnozowana jest depresja nawracająca.
Kluczowy i korzystny wpływ na rokowanie i przebieg choroby afektywnej dwubiegunowej ma odpowiednio dobrane leczenie oraz stosowanie się pacjenta do zaleceń lekarskich.

objawy choroby afektywnej dwubiegunowej

Jakie są objawy choroby afektywnej dwubiegunowej?

〽️ Epizod depresyjny przejawia się stopniowo obniżającym się nastrojem, czyli smutkiem, utratą radości i cieszenia się tym, co do tej pory sprawiało radość, utratą zainteresowań. U pacjenta z depresją w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej, zwłaszcza po wcześniejszym epizodzie manii/hipomanii, szczególnie wyraźnie odczuwalny może być spadek energii i aktywności życiowej (tzw. napędu psychoruchowego). Objawia się to:

🌾 poczuciem stopniowej utraty energii życiowej, zmęczeniem,
trudnością w rozpoczynaniu czy podejmowaniu nawet prostych decyzji czy codziennych działań (takich jak wstanie z łóżka, wykonanie czynności higienicznych),
🌾 znacznym spowolnieniem tempa myślenia i wypowiedzi, 
🌾 zaburzeniami koncentracji i uwagi,
🌾 zaburzeniami pamięci. 
 
Może dojść do :
🌺 tzw. zahamowania psychoruchowego – pacjent pozostaje wtedy w bezruchu, nie można z nim nawiązać kontaktu słownego czy wzrokowego. Depresja w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej towarzyszy często nadmierna senność w ciągu dnia i nocy (hipersomnia). Występuje zazwyczaj spadek popędu seksualnego oraz zaburzenia apetytu. Może się także pojawić się także zwiększone poczucie napięcia, lęku. Niekiedy, przeciwnie do wcześniej przedstawionego obrazu, mogą pojawić się: poczucie gonitwy i natłoku myśli, zmienność nastroju oraz tendencja do drażliwości i łatwość popadania w irytację. Takie cechy mogą wskazywać (choć nie muszą) na rozwój tzw. epizodu mieszanego.
🌸 Może pojawić się tzw. myślenie depresyjne (poczucie niskiej wartości, pesymistyczna ocena własnej przeszłości, teraźniejszości, poczucie braku perspektyw na przyszłość, beznadziejności).
W nasilonej depresji w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej mogą występować:
🌼tzw. objawy wytwórcze (psychotyczne), najczęściej są to: depresyjne urojenia, rażąco niezgodnego z rzeczywistością poczucia winy, kary, grzechu, ubóstwa, katastrofy, poczucia ciężkiej, nieuleczalnej już choroby. Rzadko towarzyszą temu tzw. halucynacje słuchowe (m.in. głosy oskarżające pacjenta).
 
📶 Epizod maniakalny charakteryzuje się znacznie podwyższonym nastrojem – czyli nadmiernym poczuciem radości i szczęścia (euforii), zazwyczaj niedostosowanym do sytuacji, ale też wesołkowatością i nadpobudliwością. Stan pacjenta maniakalnego może jednak szybko przejść od poczucia nadmiernego szczęścia do drażliwości, a nawet agresji czy wrogości. Niekiedy w manii pojawia się tzw. nastrój ekspansywny, z tendencją do dominacji, forsowania własnych planów i pomysłów oraz narzucania innym własnej woli. Występuje wówczas potrzeba natychmiastowego zaspokojenia swoich potrzeb, co w przypadku niemożności ich realizacji lub odmowy ze strony innych osób, może prowadzić do frustracji oraz do tzw. nastroju gniewliwego, połączonego z agresją słowną i/lub fizyczną w stosunku do innych osób czy przedmiotów w otoczeniu. Mogą występować także zachowania autoagresywne (agresja skierowana w stosunku do siebie samego). W epizodzie manii kontakt słowny z pacjentem może być utrudniony, chory często mówi szybko, wypowiadając wiele różnych wątków (słowotok), a jego wypowiedź trudno przerwać.
 
W przebiegu ciężkiej, bardzo nasilonej manii mogą pojawić się tzw. objawy wytwórcze (psychotyczne), na przykład urojenia wielkościowe – rażąco niezgodne z rzeczywistością, głębokie i niepoddające się korekcie poczucie własnej wyjątkowości, wszechmocy, bycia bardzo ważną osobą czy wysokiej pozycji społecznej, posłannictwa, misji. Niekiedy pacjenci znajdujący się w stanie manii psychotycznej są przekonani, że posiadają specjalną moc uzdrawiającą, którą mogą i chcą przekazywać innym (np. poprzez dotyk), lub wynaleźli „panaceum”, lub są bliskimi krewnymi szczególnie znanych i wielkich postaci. Czasami pojawia się urojeniowe i dziwaczne utożsamianie się z taką osobą czy postacią (np. przekonanie, że jest się Chrystusem, papieżem, Józefem Piłsudskim, Królem Lwem itd.)
 
🔀 Epizod mieszany przejawia się jednoczesnym występowaniem objawów zarówno depresji, jak i manii/hipomanii. Spowolnieniu psychoruchowemu może towarzyszyć przyspieszenie myśli, aż do gonitwy myśli, niepokój, drażliwość. Z kolei większej aktywności może towarzyszyć poczucie smutku, utraty radości i sensu życia, myśli samobójcze. Stany mieszane z drażliwością czy zwiększonym napędem psychoruchowym z utratą sensu życia („pobudzeniem z depresją”).
 
🆒 Okres remisji to stan bez objawów chorobowych (remisja pełna) bądź z dyskretnie utrzymującymi się lub lekko nasilonymi, nielicznymi objawami choroby (remisja niepełna). Pomimo braku lub nieznacznego nasilenia objawów chorobowych, okresy remisji najczęściej wymagają dalszych wizyt kontrolnych u prowadzącego psychiatry oraz systematycznego przyjmowania leków w celu zapobiegania kolejnemu nawrotowi.

przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej

🍀 Jakie mogą być przyczyny choroby dwubiegunowej?
 
Badania kliniczne pokazują, że ChAD może być dziedziczone. Nie oznacza to jednak, że u każdej osoby obciążonej genetycznie wystąpi choroba dwubiegunowa. Przyczyny nie zostały dokładnie ustalone i mogą być społeczne, psychologiczne i biologiczne. Należą do nich: długotrwały stres, życie w ciągłym pośpiechu i napięciu, praca pod presją, utrata zatrudnienia, rozbicie rodziny, nadużywanie alkoholu i innych używek. Wśród czynników biologicznych wymienia się różne zaburzenia neurologiczne w mózgu oraz niedoczynność tarczycy.

leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej

🍃 Jak leczyć chorobę dwubiegunową?
 
Nieleczona choroba afektywna dwubiegunowa może zrujnować życie rodzinne, zawodowe i społeczne. Jednak wczesne rozpoznanie i właściwie dobrane leki (które należy przyjmować przez resztę życia) pozwalają pacjentom w miarę dobrze funkcjonować. Bardzo ważną rolę w leczeniu odgrywa współpraca chorego z lekarzem, oparta na rzetelnej wiedzy na temat swojej przypadłości oraz umiejętności rozpoznawania pierwszych sygnałów nawrotu manii i depresji. Jest to szczególnie ważne, ponieważ lekarz dobiera leki w zależności od fazy i objawów choroby. Głównym celem terapii jest wydłużanie okresu remisji i niedopuszczanie do nawrotów. Leczenie odbywa się kompleksowo. Stosuje się leczenie farmakologiczne, psychoterapię oraz psychoedukację.
Kontakt

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Psycholodzy Mokotów Online